ΣκιαΓράφω

Δείτε το βιογραφικό του Ιωάννη Τζουβελέκη:
http://mpanalisis.blogspot.com/2012/05/blog-post_19.html

Συνέντευξη με τον Ιωάννη Τζουβελέκη

1.  Από σκηνοθετικής απόψεως πόσο εύκολο είναι να γυρίσεις μια ταινία?

Η τέχνη του σινεμά συνδυάζει σχεδόν όλες τις υπόλοιπες τέχνες για να βγάλει το τελικό αποτέλεσμα που είναι η ταινία. Κατά τη γνώμη μου, σκηνοθέτης είναι ο συντονιστής μεταξύ των πόστων που αντιπροσωπεύουν την κάθε τέχνη και φυσικά είναι ο υπεύθυνος για να δέσουν όλοι οι διαφορετικοί τομείς της ταινίας ώστε να ολοκληρωθεί με όσο πιο ενιαίο τρόπο γίνεται και αν είναι κοντά στο αρχικό του όραμα. Αυτό είναι μεγάλη ευθύνη και δημιουργεί αρκετές δυσκολίες, ακριβώς επειδή πρέπει να συνεννοείσαι με τον κάθε καλλιτέχνη που εμπλέκεται στην ταινία και να βλέπεις τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία. Συνεπώς, πρέπει να έχεις τουλάχιστον μια ιδέα της τέχνης την οποία επαγγέλλεται ο κάθε συνεργάτης σου στην ταινία.
Μετά είναι και το ζήτημα του οράματος, του να υπάρχει μια σαφής ιδέα του τι είναι και τι προσπαθεί να κάνει η ταινία. Όσο πιο ξεκάθαρο είναι το όραμα στο κεφάλι του σκηνοθέτη, τόσο πιο μεγάλες οι πιθανότητες να υπάρχει καλή συνεννόηση μεταξύ όλων των μελών της ταινίας. Κάτι που είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο, δεδομένου του ότι ποτέ δεν πάει τίποτα έτσι όπως το σχεδιάζει κανείς.

2. Ποία ήταν τα ερεθίσματα εκείνα που σας ώθησαν να ακολουθήσετε αυτό το επάγγελμα?

Κάπου το 1995-97 περνούσα πολλές Παρασκευές βράδια βλέποντας ταινίες James Bond με τον πατέρα μου. Επίσης, είχα μεγάλη αγάπη για τα Batman του Tim Burton, καθώς επίσης και τα παλιά Star Wars. Αυτά ήταν τα παθητικά ερεθίσματα. Είχα και την κατάλληλη παρέα που είχαν δημιουργικές τάσεις, ο ένας φίλος μου προς τη μουσική, ο αδερφός του στην ηθοποιία και στο θέατρο και ο άλλος στο σκίτσο, οπότε δεν ήθελε πολύ να ρίξω την ιδέα να κάνουμε μια ταινία για την πλάκα μας. Η μία έγινε δύο και μετά άρχισε να γίνεται κάτι σταθερό στη ζωή μου.

3. Τι σας προσφέρει και τι σας στοιχίζει αυτό το επάγγελμα?

Είναι το κλισέ «η χαρά της δημιουργίας». Αλλά είναι κλισέ γιατί ισχύει. Από το να βλέπεις (ή να γράφεις το σενάριο), να σχεδιάζεις την ταινία, να κάνεις τα γυρίσματα, να δίνεις σχήμα και πνοή στην ταινία στο μοντάζ, να τη βλέπεις με έναν τρόπο, μετά να τη βλέπεις με μουσική, διορθωμένα χρώματα, τελικό ήχο και ξαφνικά να είναι σα να βλέπεις άλλη ταινία, και τέλος να τη βλέπεις στη μεγάλη οθόνη (ή, ελπίζω, και στο πανί μια μέρα)… Είναι μια φοβερή εμπειρία και αίσθηση δικαίωσης για το χρόνο και τον κόπο που αφιέρωσες. Επίσης, βλέποντάς τη στο σύνολό της παρατηρώ ένα κομμάτι του εαυτού μου και έτσι η ταινία γίνεται το αποτύπωμα του ποιος ήμουν την περίοδο που ασχολούμουν με εκείνη, λόγω του ότι είχα βάλει κάτι δικό μου σε αυτήν.
Όσο για το τι μου στοιχίζει… αρκετά. Τα εκ πρώτης όψεως πρακτικά θέματα του κόπου και του χρόνου γενούν άλλα προβλήματα. Πολλές φορές έχω θυσιάσει, είτε το καταλάβαινα είτε όχι, οποιουδήποτε είδους σχέσεις με αγαπημένα πρόσωπα. Ή κάποια άλλη ευκαιρία που θα μου είχε δώσει κάποια επιβράβευση, είτε προσωπική είτε επαγγελματική. Και φυσικά η αβεβαιότητα. Αφιερώνοντας τόσα για μια ταινία, πού ξέρεις ότι θα έχεις την ευκαιρία να κάνεις κάποια άλλη μετά? Ότι θα μπορέσεις μια μέρα να κάνεις τη σκηνοθεσία επάγγελμά σου και μάλιστα επί σταθερής βάσης?

4. Τι χρειάζεται κάποιος για να γίνει σκηνοθέτης?

Απύθμενη θέληση και υπομονή. Να είναι καλός με άλλους ανθρώπους, ειδικά όταν ξεκινά και δεν το κάνει ως επάγγελμα αλλά σα συλλογική προσπάθεια που στηρίζεται στην καλή θέληση των συνεργατών του. Κάποιες τεχνικές και θεωρητικές γνώσεις για το σινεμά, αν μη τι άλλο για να μιλάς τη «γλώσσα» με τους συνεργάτες σου. Κάποια, όχι πολλά, χρήματα για τις πρώτες προσπάθειες, αν και ανάλογα με την ταινία μπορείς να κάνεις κάτι και τελείως δωρεάν. Όσο εξελίσσεσαι όμως, αυξάνονται οι ανάγκες. Καλύτεροι συνεργάτες, καλύτερη παραγωγή, άρα και τα λεφτά. Κάπου εκεί χρειάζεται ο παραγωγός.

5. Ο αφηγητής και ο ήρωας είναι το ίδιο πρόσωπο υπήρχε κάποιος λόγος που έγινε η επιλογή αυτή?

Η ταινία είναι βασισμένη σε 2 διηγήματα του συγγραφέα τρόμου H.P. Lovecraft. Και στα 2 ο ήρωας ήταν ο αφηγητής. Δεν είμαι πολύ φίλος του να κάνω μεταφορές από βιβλία ή κόμιξ ή βιντεοπαιχνίδια, αλλά όταν αποφασίζω να κάνω κάτι τέτοιο θέλω να είμαι όσο πιο πιστός γίνεται στο αρχικό υλικό. Ότι αλλαγές έκανα τις έκανα για να δέσουν τα 2 διηγήματα σε ένα σενάριο και για να μείνω εντός budget. Όλα τα υπόλοιπα είναι πάρα πολύ κοντά στο έργο του Lovecraft. Φυσικά παίζει μεγάλο ρόλο ότι ο συγγραφέας έγραφε υπέροχα κατά τη γνώμη μου και χειριζόταν την αφήγηση πρώτου προσώπου με μεγάλη μαεστρία. Το να μην το χρησιμοποιήσω αυτό, άσχετα από την πιστότητα, θα ήταν μεγάλο μείον για την ταινία.

6. Πρωταρχικός ρόλος στην ταινία είναι ο φόβος γιατί συμβαίνει αυτό και πως το τοποθετείτε?

Οι ήρωες του Lovecraft ήταν πάντα γραμμένοι ώστε με την οποιαδήποτε ανακάλυψη του υπερφυσικού έφταναν σε μία συνειδητοποίηση ότι είναι φοβερά αδύναμοι μπροστά στα μυστικά του κόσμου και του σύμπαντος. Αυτό μεταφράζεται είτε σε φόβο είτε σε ματαιότητα, και σε κάποιες ιστορίες και τα 2, με τη ματαιότητα να διαδέχεται το φόβο.
Αυτά τα συναισθήματα διατηρούνται και στη μεταφορά των διηγημάτων του στην ταινία αυτή. Ήθελα να δώσω τον φόβο μέσα από την αβεβαιότητα των συμβάντων στη ζωή του ήρωα. Δεν είναι σίγουρος τι του συνέβη, δεν είναι σίγουρος τι έκανε όσο η προσωπικότητα του «κοιμόταν» και σταδιακά δεν είναι σίγουρος ούτε για τον εαυτό του ούτε για τη γύρω του πραγματικότητα. Μιας και το σενάριο έπρεπε να έχει μια θεματολογία και η ταινία έπρεπε να έχει να δώσει κάτι, συνδυάζοντας τα διηγήματα είδα ότι η ιστορία με οδηγούσε στο να δώσω αυτή την ερμηνεία του φόβου στη μυθολογία του Lovecraft, αλλά να διοχετεύσω στην ταινία κάτι που προσωπικά με φοβίζει.

7. Θα μπορούσαμε στο μέλλον να δούμε την συνέχεια του Νathaniel αλλά σε μεγάλου μήκους ταινία?

Όχι! Σε καμία περίπτωση δε θα σκεφτόμουν να γράψω sequel σε ιστορία του Lovecraft. Ο ίδιος έχει γράψει 2 μικρές ιστορίες οι οποίες συνδέονται από την παρουσία ενός χαρακτήρα, αλλά μόνο αν είχα μεταφέρει τη μία από τις 2 ιστορίες θα έκανα και την άλλη σα συνέχεια. Θα μπορούσα να μεταφέρω κάποιο άλλο διήγημα και απλά να αλλάξω τον ήρωα και να τον κάνω το Nathaniel, αλλά αυτό είναι προσβολή στον συγγραφέα σε παραπάνω από ένα επίπεδα. Γενικά ο Lovecraft ήξερε πώς και πότε να τελειώσει τις ιστορίες του. Με το φινάλε που έχει η ταινία, το οποίο είναι καθαρά Lovecraft, οποιαδήποτε συνέχεια θα ήταν μάταιη και φτηνή. Το φινάλε, πολύ υπόγεια και έμμεσα, θέτει και μια ερώτηση στο θεατή, μια ερώτηση που δε θα ήθελα να την απαντήσω σε καμία περίπτωση.\
Όσο για το μεγάλου μήκους, άσχετα από τη συνέχεια της ιστορίας του Nathaniel, ναι, υπάρχουν ιστορίες που ενδείκνυνται για μεγάλου μήκους, και ποσοτικά και ποιοτικά. Αλλά εκεί πάμε πια σε χρηματικά θέματα, γιατί μπορεί να καταφέραμε με το budget που είχαμε να αναπαραστήσουμε μια φανταστική Αμερική του 1930, αλλά η ταινία είναι μικρού μήκους. Δε μπορώ να φανταστώ τι θα χρειαζόμασταν για μια ταινία 5πλάσιας διάρκειας, ή μάλλον μπορώ! Και ακούγεται δύσκολο!

8. Ποίος είναι ο λόγος που η ταινία γυρίστηκε ασπρόμαυρη και όχι έγχρωμη?

Η ταινία δεν είναι ασπρόμαυρη. Έχουμε ξεθωριάσει τα χρώματα και έχουμε κρατήσει ένα ελαφρύ πράσινο. Γι’ αυτό το λόγο δε τη γυρίσαμε ασπρόμαυρη αλλά έγχρωμη, με σκοπό να την επεξεργαστούμε μετά. Θέλαμε να πειραματιστούμε με διάφορες παλέτες ώστε να δούμε πιο αποτέλεσμα θα ήταν πιο κοντά στο χρώμα που αντιλαμβανόμουν ως πιο ταιριαστό διαβάζοντας τα 2 διηγήματα του Lovecraft.

9. Θα αλλάζατε κάτι από την ταινία και αν ναι τι θα ήταν αυτό?

Θα έκανα περισσότερη έρευνα στο μακιγιάζ ενός χαρακτήρα που εμφανίζεται προς το τέλος. Δυστυχώς δεν μπορώ να πω παραπάνω, αλλά ήθελα να είναι πιο κοντά στις περιγραφές του Lovecraft.

10. Μέσα από αυτή την ταινία τι θέλετε να τονίσετε προς το κοινό σας?

Ακολουθώντας τη θεματολογία του Lovecraft, θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η ταινία περνά ένα πολύ απαισιόδοξο μήνυμα. Ότι δεν υπάρχει διαφυγή, όλα είναι μάταια, η αβεβαιότητα υπάρχει παντού (ειδικά στην παρούσα φάση της χώρας), ας αφεθούμε διότι υπάρχουν δυνάμεις πάνω από εμάς που δεν μπορούμε να υπερνικήσουμε και φυσικά δεν παρουσιάζεται κάποια λύση ή αντιπρόταση σε αυτό το πρόβλημα. Αυτή επιλογή έγινε καθαρά για να παραμείνει η ταινία πιστή στην οπτική του Lovecraft. Σεναριακά λοιπόν επαφίεται στον κάθε θεατή να επιλέξει να συμφωνήσει με το μήνυμα αυτό ή να διαφωνήσει και να μη φοβηθεί την αβεβαιότητα και ματαιότητα που μπορεί κάποιες στιγμές να παρατηρεί γύρω του.
Και εδώ είναι το ενδιαφέρον: Εκτός σεναρίου, ήθελα να τονίσω ότι μπορεί κάποιος με ελάχιστα μέσα και με πολλή καλή θέληση και φυσικά τους κατάλληλους συνεργάτες να δημιουργήσει μια ταινία. Η πραγματική διαδικασία πίσω από τη δημιουργία της ταινίας υπερνικά την αβεβαιότητα, τη δυσκολία και την ματαιότητα που ενδεχομένως να συνδέεται με ένα τέτοιο εγχείρημα. Άρα η ίδια η ύπαρξη της ταινίας διαφωνεί με την οπτική του Lovecraft!


Η επιμέλεια της συνέντευξης έγινε από τον Παναγιώτη.